Trefdag Klimaatgemeenten

"Klimaatbeleid als motor voor ontwikkeling en innovatie bij steden en gemeenten" - Serge de Gheldere

Inhoud
Deze inspirerende lezing focust zich op het koolstofvrij maken van steden en het vormgeven van een aantrekkelijke duurzame toekomst. Naast het benadrukken van de cruciale rol die steden en gemeenten spelen bij het nemen van klimaatmaatregelen, verneem je hoe belangrijk het is voor besturen om in systemen te denken en zich hierbij te richten op de juiste doelstellingen.

Spreker
Serge de Gheldere is klimaatambassadeur voor Al Gore, mede-oprichter van Klimaatzaak en oprichter van Futureproofed (deel van Sweco).

 1 Mitigatie - Hoe starten met energiegemeenschappen en energiedelen?

Inhoud
In januari 2022 lanceerden de Vlaamse Overheid en Fluvius de mogelijkheid om energie te delen. Sinds januari 2023 zijn de mogelijkheden veel meer uitgebreid. In deze workshop krijg je een zicht op hoe je als gemeente kunt bijdragen aan de energietransitie en meer gebruik kunt maken van eigen of door burgers opgewekte energie. Welke voordelen levert het op om samen te werken met burgers en KMO's (nijverheid - landbouw)? Hoe kun je zoveel mogelijk lokale meerwaarde creëren? En vooral ook: hoe kun je dit in de praktijk brengen?
Via een overzicht van instrumenten, methodieken en praktijkvoorbeelden krijg je een antwoord op bovenstaande vragen.

Spreker
Kurth Achten is accountmanager bij de klantendienst van Fluvius en werkte voordien als teamleider van de interventietechnieken bij Eandis. Bij Fluvius coördineert hij de vragen van de provincies en streekintercommunales en van multisite bedrijven.  

2 Adaptatie - Op zoek naar de 2de generatie onthardingen – originele praktijkvoorbeelden en praktische tips

Inhoud
Om wateroverlast en -schaarste te vermijden, is het van belang dat water wordt vastgehouden, gebufferd en vertraagd afgevoerd. Hiervoor is open ruimte nodig en die is beperkt in Vlaanderen. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de andere functies die openbare ruimte heeft. Ontharden en vergroenen vormen bijgevolg een mooie combinatie. Maar hoe begin je daaraan als openbaar bestuur? In deze praktische workshop lichten we enkele inspirerende en gedurfde onthardingsprojecten toe, op zowel kleine als grote schaal. We kijken voorbij de grens van de eerste generatie onthardingen. Welke mogelijkheden bestaan er nog?  

Spreker
Brecht Melotte is openbaar groenadviseur bij de Vereniging Voor Openbaar Groen (VVOG). Hij ondersteunt lokale besturen bij het inrichten en beheren van het openbare domein door middel van vorming, opleiding en het delen van kennis en good practices. 

3 Algemeen - Meten is weten! Maar hoe kan je deze kennis dan inschakelen om je klimaatbeleid vorm te geven?

Inhoud
In provincies.incijfers.be vind je heel wat cijfermateriaal terug over klimaat, zowel rond mitigatiebeleid (verminderen van de CO₂-uitstoot) als rond adaptatiebeleid (ons aanpassen aan de klimaatverandering). Tijdens deze workshop laten we aan de hand van enkele voorbeelden zien hoe je deze klimaatcijfers, maar ook andere data kan inschakelen om je klimaatbeleid te ontwikkelen, uit te voeren en te evalueren.

Daarnaast geven we een kort overzicht van andere databronnen en tools die ter beschikking zijn om je klimaatbeleid mee vorm te geven.

Spreker
Stefan Jacques is actief bij de provincie Limburg op de dienst Data & Analyse. Hij stond mee aan de wieg van de klimaatdata op limburg.incijfers.be, ondertussen uitgebreid naar provincies.incijfers.be.

Nele Vandenreyt werkt voor de dienst Milieu en Klimaat, provincie Limburg en is gespecialiseerd in het thema energie en klimaat. Vanuit deze expertise ondersteunt ze de Limburgse gemeenten bij hun klimaatbeleid.

Terug naar boven

1 Mitigatie/algemeen - Inclusief klimaatbeleid

Inhoud
Beheersbare energieprijzen, onafhankelijkheid van fossiele energie en de klimaatdoelstellingen gaan hand in hand. Investeringen om de energievraag te doen dalen (bv. isolatie), de elektrificatie (bv. warmtepompen, elektrische wagen) en meer hernieuwbare energie (PV-panelen) zijn echter niet voor iedereen toegankelijk. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen mee kan in de noodzakelijke energietransitie? En welke extra maatregelen/projecten kunnen helpen?

Tijdens deze workshop geven we een overzicht van mogelijke acties waar je als gemeente mee aan de slag kunt. Vervolgens gaan we dieper in op de armoedetoets die de stad Beringen invoerde. Deze armoedetoets moet ervoor zorgen dat beleidsbeslissingen niet tot méér armoede en ongelijkheid leiden. 

Sprekers
Frederik Vaes is stafmedewerker algemeen beleid bij SAAMO Limburg. SAAMO Limburg ondersteunt en versterkt kwetsbare groepen en signaleert aan het beleid welke rol ze hierbij kunnen spelen. 
Jente Van Coillie is deskundige woonbeheer en duurzaamheid bij de Stad Beringen. Ze past de ingevoerde armoedetoets toe op het thema energie-armoede.

2 Adaptatie - Groendaken en groengevels: praktische tips, inspiratie en conclusies voor gemeenten uit het onderzoeksproject Ecocities

Inhoud
Van 2019 tot 2022 liep het onderzoeksproject Ecocities, een samenwerking tussen de Universiteit Hasselt, Universiteit Antwerpen, hogeschool PXL en WTCB (nu Buildwise) en een ruime groep stakeholders.

Via experimentele opstellingen onderzocht men welke ecosysteemdiensten groendaken en -gevels effectief leveren. Bieden ze een meerwaarde voor fauna en flora in stedelijke gebieden? Welke bijdrage leveren ze aan lucht- en waterzuivering, koolstofopname en regulatie van klimaatextremen (water en hitte)? De locatie van groendaken en -gevels bleek bepalend voor de geleverde ecosysteemdiensten.

Tijdens deze workshop maak je kennis met de onderzoeksresultaten die je praktisch en beleidsmatig kan toepassen bij de uitvoering van het klimaatadaptief beleid in jouw gemeente. Na afloop ontvang je de Ecocities catalogus.

Spreker
Sabine Hubrechts is valorisatiemanager van het Ecocities project. Ze coördineerde de vooruitgang van het project, de communicatie van de onderzoeksresultaten en mogelijkheden voor vervolgstudies. Sinds kort werkt Sabine als klimaatexpert bij de stad Bilzen waardoor ze een goed beeld kreeg op de noden van gemeenten. 

3 Mitigatie/algemeen - – 5 beproefde handvaten voor lokaal energiebeleid dat kan scoren

Inhoud
In 2022 begeleidde o.a.Transition Stories enkele Limburgse piloot- en transitieprojecten rond duurzame warmte. Vanuit deze proceservaringen geven we 5 concrete handvaten om de kwaliteit/impact van jouw lokaal energie-en klimaatbeleid te verbeteren. Je krijgt antwoorden op vragen als: Hoe kun je de impact of kwaliteit van je projectaanpak verbeteren? Hoe kun je de succesgraad van een wijkrenovatietraject opkrikken? Wat is er nodig om een lokaal subsidiereglement voor energiebesparende maatregelen/ hernieuwbare energie impact te laten hebben? Hoe ga je in gesprek met een projectontwikkelaar om de kansen rond duurzame warmte/ warmtenetten te verkennen?

Spreker
Wouter Cyx is industrieel ingenieur en behaalde daarna een master in Public Management.
Hij startte zijn loopbaan in 2008 bij VITO/ Energyville. Na een tussenstop als projectleider energie & klimaat bij de stad Antwerpen koos hij voor het pad als ondernemer. In 2017 stond hij mee aan de wieg van Kelvin Solutions. Sedert 2020 bouwt hij als bestuurder bij Transition Stories iedere dag opnieuw aan duurzame steden en gemeenten. De focus ligt hierbij op de doorontwikkeling en professionalisering van lokale klimaatplannen en publiek-private alliantievorming rond o.a. de uitwisseling van energie- en reststromen.

Terug naar boven

1 Mitigatie - Warmtenetten: hoe zet je de eerste stappen als gemeente?

Inhoud
In 2021-2022 organiseerde de provincie een piloottraject met externe begeleiding voor Sint-Truiden, Beringen en Hamont-Achel. Het doel was om die gemeenten positieve ervaringen te laten opdoen met het ontwikkelen van een lokaal warmtebeleid én belangrijker nog met de vertaling ervan naar de dagelijkse praktijk.

Hoe kwamen de deelnemende gemeenten tot een eigen warmtezoneringsplan en de bijhorende nieuwe inzichten? Hoe leidden deze inzichten tot concrete implementatieprojecten, gaande van de opstart van warmtenetten tot een verbeterde aanpak van wijkrenovaties?

Tijdens deze workshop krijg je de leerpunten uit het traject mee. Daarnaast krijg je een overzicht van de instrumenten die vandaag ter beschikking zijn om aan de slag te gaan, zelfs met beperkte menskracht en middelen. Er is geen specifieke voorkennis vereist. 

Spreker
David Michiels stond mee aan de wieg van het klimaatbeleid van de provincie Limburg. In 2018 kwam het thema warmtenetten op de radar te staan. Warmtenetten kunnen veel impact genereren, maar zijn niet evident om mee te starten. In het piloottraject focuste hij daarom op een pragmatische aanpak rekening houdend met de kracht maar ook de beperkingen van gemeentelijke diensten.

2 Adaptatie - Pluviale overstromingskaarten

Inhoud
Sinds 1 januari 2023 zijn er nieuwe overstromingskaarten van kracht. Deze kaarten zijn belangrijk voor de watertoets bij omgevingsvergunningen en verkoop van vastgoed. Maar ze bieden ook kansen om het watersysteem beter te begrijpen en kunnen zelfs een basisinstrument zijn voor klimaatadaptieve ingrepen. In deze workshop verneem je meer over het tot stand komen van de overstromingskaarten en hoe je ze kan inzetten als beleidsinstrument.

Spreker
Raf Cox is expert watertoets bij de dienst Water van de provincie Limburg.

3 Algemeen - Financiële instrumenten in lokaal klimaatbeleid

Inhoud
Om de klimaatdoelstellingen te behalen, worden allerlei instrumenten ingezet, zoals informeren en sensibiliseren, verplichtingen, geven van subsidies, ... Een financieel instrument dat vaak wordt ingezet, is het geven van premies. Maar kunnen we financiële instrumenten, zoals de gemeentebelasting of retributiereglement, ook inzetten om burgers en bedrijven op het juiste klimaatpad te zetten?

En hoe ga je aan de slag met financiële instrumenten die de betrokkenheid van burgers bij het lokaal klimaatbeleid verhogen en die middelen creëren voor investeringen, zoals financiële burgerparticipatie of een lokaal klimaatfonds? Met welke juridische aspecten moet je rekening houden?

Spreker
Wouter Rubens is actief bij GD&A advocaten. Ze adviseren lokale besturen inzake juridische vragen en bouwden zo heel wat ervaring op rond milieu en klimaat.