De eikenprocessierups
- Hoe herken ik de eikenprocessierups?
- Hoe verloopt de levenscyclus van de eikenprocessierups?
- Wat zijn de brandharen precies en hoe worden ze verspreid?
- Waarom maakt de eikenprocessierups een nest en hoe ziet dit er uit?
- Moeten alle nesten van eikenprocessierupsen in een boom verwijderd worden?
- Waar bevinden de nesten van eikenprocessierupsen zicht?
- Hoe snel verspreiden de dieren zich?
- Is er een verband tussen het aantal vlinders en de hinder volgend jaar?
- Waarvoor worden feromoonvallen gebruikt?
Beheersing en bestrijding
- Hoe werkt de bestrijding door middel van branden?
- Hoe werkt de bestrijding door middel van zuigen?
- Hoe werkt de manuele verwijdering?
- Hoe werkt de bestrijding met Bacillus thuringiensis (BT)?
- Hoe werkt de bestrijding met NeemProtect?
- Is het nuttig om een band met een zak lokstof aan de boom te hangen, zoals bij de dennenprocessierups?
- Werkt het om plastic om de bomen te wikkelen?
- Zijn er huis-tuin-en-keuken middeltjes die werken om de rupsen te bestrijden?
- Is het een oplossing om (alle) eikenbomen te kappen?
- Zijn er biologische bestrijdingsmethoden?
- Wat kan ik zelf doen?
Gezondheidsklachten
- Hoe lang duur de overlastperiode?
- Welke gezondheidsklachten kunnen optreden bij contact met de brandharen?
- Wat kan ik doen als ik hinder ondervind na contact met brandharen?
- Wat kan ik doen als er brandharen in mijn kleding zitten?
- Wat voor beschermende kleding kan ik dragen?
- Kunnen huisdieren klachten krijgen van de brandharen?
Informatievoorziening
- Wat doet de provincie met betrekking tot bestrijding en informatievoorziening?
- Wat is de interactieve eikenprocessierups kaart?
- Kunnen er projecties gemaakt worden voor overlast het komende jaar?
- Met wie moet ik contact opnemen bij overlast?
- Moet ik de nesten van processierups afvoeren en hoe moet dit gebeuren?
- Wat moet ik doen als er linten en/of informatieborden in een gebied aanwezig zijn?
- Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de bestrijding?
- Bestaat er een keurmerk voor bestrijdingsbedrijven in België?
Varia
- Is het mogelijk om mijn gras te maaien onder de eikenbomen?
- Kan ik hooi of gras onder eikenbomen gebruiken om als veevoer of voor huisdieren?
- Wat kan je best doen als er eikenprocessierupsen op een festivalterrein voorkomen?
- Houden horren of autofilters brandharen tegen?
- Waarom ondervinden we nu meer last van de eikenprocessierups dan vroeger?
Hoe herken ik de eikenprocessierups?
De eikenprocessierups (Thaumetopoea processionea) is een behaarde rups die ongeveer 3 cm groot kan worden. De jonge rupsen hebben een oranje kleur nadat ze uit de eitjes komen. Volgroeide rupsen hebben een grijsgrauwe kleur en de zijden zijn lichtgekleurd. Ze vormen nesten op de stam of op dikkere takken. ’s Nachts bewegen de rupsen in processie terwijl ze zich voeden met de eikenbladeren.
Hoe verloopt de levenscyclus van de eikenprocessierups?
De eikenprocessievlinder vliegt uit tussen het einde van juli en midden september en leeft maar enkele dagen. De vlinder legt gemiddeld 116 eitjes in aaneengesloten rijen op 1 tot 2-jarige twijgen (vaak in de top van de kroon) welke bedekt worden met haren. Uit Bulgaars onderzoek blijkt dat slechts 2,1 tot 4,5 % van de eieren uitkomt, omdat de meeste eitjes worden opgegeten en een klein aantal wordt geparasiteerd.
De eikenprocessierupsen overwinteren in het eerste larvale stadia in de eipakketten en komen uit tussen midden en eind april. Tijdens een warm voorjaar kunnen de rupsen ook al eind maart uitkomen.
De net uitgekomen larven zijn bruin en in een later stadium worden ze grijs. Vanaf het 2de larvale stadium krijgen ze hun typische lange witte lichaamsharen. Vanaf het derde larvale stadium beginnen op de rupsen brandharen te groeien. Vanaf het 5 de larvale stadium (laatste larvale stadium) beginnen de rupsen een nest te maken lager op de stam of op een dikke tak. In het nest verpoppen de rupsen. Wanneer het nest de grootte van een tennisbal heeft, bevat het ongeveer een 250-tal rupsen. Grotere nesten kunnen wel een 1000-tal rupsen bevatten (grootte voetbal).
De eikenprocessierupsen vervolledigen dus hun levenscyclus in één jaar. Er vliegen 2-3 keer meer eikenprocessievlinder mannetjes uit dan vrouwtjes.
Wat zijn de brandharen precies en hoe worden ze verspreid?
De brandharen van de eikenprocessierups zien er pijlvormig uit en hebben weerhaakjes. Ze zijn 0,1 tot 0,3 mm groot. Ze zijn dus niet zichtbaar met het blote oog, maar kunnen wel zorgen voor huidirritaties en neus- en luchtwegklachten.
De brandharen kunnen 6 tot 8 jaar hun functie behouden (dus ook nadat ze van de rups zijn losgekomen). Dit betekent dat als er een bepaald jaar minder nesten zijn, er toch nog steeds brandharen kunnen liggen van de vorige jaren. Daarom moet je dus zeker opletten met oude nesten.
De eikenprocessierupsen kunnen de haren wegschieten bij bedreiging en deze kunnen zich verspreiden via de wind. Op iedere rups komen ongeveer 700.000 brandharen voor.
Waarom maakt de eikenprocessierups een nest en hoe ziet dit eruit?
De rupsen maken nesten om in te verpoppen. Ze verlaten het nest ‘s nachts als ze op zoek gaan naar voedsel. De nesten zien er bolvormig uit en hebben bij het maken een grijze kleur vanwege het rupsen spinsel. Wanneer de rupsen verpoppen krijgt het nest een bruine kleur, net als de vervellingshuidjes omdat de rupsen op dit stadium geen zijde meer aanmaken.
Moeten alle nesten van eikenprocessierupsen in een boom verwijderd worden?
Als een aantal nesten niet verwijderd worden, kunnen deze nesten zorgen voor een vervijfvoudiging van het aantal nesten dat nog overblijft. Regelmatig worden er echter een aantal kleine nesten niet gevonden in de boom.
Waar bevinden de nesten van eikenprocessierupsen zich?
Je vindt de nesten op de stam (ook aan de stamvoet) en onder grote takken. Zoals de naam suggereert, komen ze voor op de meeste eikenbomen (Amerikaanse eik oftewel Quercus rubra wordt vaak vermeden). In België worden de nesten voornamelijk gevonden op zomereik (Quercus robur) en wintereik (Quercus petraea). Wanneer de oorspronkelijke eikenboom is kaalgevreten, zullen de rupsen zich verplaatsen en kunnen ze ook in een andere soort boom voorkomen.
Hoe snel verspreiden de rupsen zich?
Meestal blijven de eikenprocessievlinders tamelijk dicht bij het oorspronkelijke nest. De eitjes worden door de vrouwelijke vlinders afgezet binnen enkele honderden meters tot een paar kilometer. Bij felle wind of in andere uitzonderlijke gevallen kunnen de vlinders ook de eitjes afzetten tot meer dan 10 kilometer van de plaats van uitvliegen. Daarnaast kunnen de eikenprocessierupsen ook getransporteerd worden met geïmporteerde eiken, dit was het geval in het Verenigd Koninkrijk. Wanneer het veel regent, zullen de vlinders minder ver vliegen en de eipakketten minder ver afzetten.
Is er een verband tussen het aantal vlinders en de hinder volgend jaar?
Er zijn twee methoden om te onderzoeken welke regionale verschillen er zijn in plaagdruk en hoe groot de verwachte plaagdruk het volgende jaar zal zijn.
- Met feromoonvallen worden enkel mannetjes gevangen. Toch geeft dit een goede indicatie van het aantal uitgevlogen vlinders en het aantal aan eipakketten dat werd afgezet.
- Nachtvlindertellingen geven ook weer op welke plaatsen in België de vlinders voorkomen en hoe groot de plaagdruk er is.
Waarvoor worden feromoonvallen gebruikt?
Een feromoon is een signaalmolecule waarmee nachtvlinders elkaar aantrekken. Die stof heeft men kunnen nabootsen. Met deze lokstof is het mogelijk om de mannetjes te vangen in een feromoonval.
Met een feromoonval kan vastgesteld worden of eikenprocessievlinders in de buurt voorkomen en kan er een schatting van de hoeveelheid vlinders worden gemaakt.
Best hangt men deze vallen op voor de uitvliegperiode van de eikenprocessievlinders (derde week juli-september). Het aantal gevangen mannetjes geeft een indicatie van de hoeveelheid vlinders die er is uitgevlogen en geeft hierbij ook indirect het aantal eipakketten weer die zijn afgezet.
Deze techniek geeft een beeld van de verspreiding, maar kan niet gebruikt worden om de soort te bestrijden.
Hoe werkt de bestrijding door middel van branden?
Met een propaanbrander worden de eikenprocessierupsen en hun nesten weggebrand. Deze methode kan effectief gebruikt worden vanaf het vierde levensstadium van de rupsen. Dat is moment waarop ze bij elkaar komen op de stam van de bomen om te gaan verpoppen.
Let wel op, want branden heeft meerdere negatieve effecten:
- De boom kan beschadigd worden, waarbij er zwarte brandplekken op de stam aanwezig kunnen blijven.
- Er kunnen bermbranden ontstaan wanneer dicht bij de basis van de stam wordt gebrand.
- Bij het branden kunnen de brandharen van de rupsen in de lucht terechtkomen, wat overlast met zich meebrengt.
Daarom mag het branden alleen uitgevoerd worden door professionals met beschermende kleding en niet door particulieren. Deze methode wordt steeds minder toegepast en wordt afgeraden. Door de droge zomers van afgelopen jaren is deze werkwijze volledig verboden in de meeste gemeentes.
Hoe werkt de bestrijding door middel van zuigen?
Het wegzuigen van rupsen en nesten gebeurt met een vacuümpomp, waarbij de rupsen worden opgeslagen in een mobiele mesttank die deels is gevuld met water. Zo blijven de brandharen opgeslagen en komen ze niet terug in de buitenlucht. De opgeslagen rupsen en nesten moeten vervolgens als irriterend afval worden afgevoerd en opgeslagen. Omdat de brandharen lang irriterend blijven, gebeurt de opslag ondergronds op een plaats die ten minste acht jaar onaangeroerd blijft.
Er kan ook een speciale stofzuiger worden gebruikt om de rupsen en nesten mee op te zuigen. In die stofzuiger is een filter aanwezig die voorkomt dat de haren terug in de buitenlucht kunnen komen. Omdat er geen water bij de opslag wordt gebruikt kunnen deze resten worden vernietigd in een afvalverbrandingsinstallatie.
Deze methode kan gedurende het hele seizoen (mei - augustus) worden toegepast en heeft niet de nadelige gevolgen van het branden.
Hoe werkt de manuele verwijdering?
Bij manuele verwijdering wordt een nest handmatig verwijderd door een professionele bestrijder. Deze methode wordt gehanteerd bij lokale aanwezigheid van de rupsen, zoals in een enkele boom. Gespecialiseerde bedrijven kunnen ook nesten die hoger in de bomen aanwezig zijn verwijderen. Net als bij het zuigen, moeten ook hier de weggehaalde nesten worden afgevoerd naar een erkend afvalverwerkingsbedrijf.
Hoe werkt de bestrijding met het bacteriepreparaat Bacillus thuringiensis?
Bestrijding door besproeiing van bomen met Bacillus Thuringiensis (BT) is een methode om in grotere gebieden snel en effectief te bestrijden. BT is een bacterie die van nature in de bodem voorkomt en die toxines produceert die giftig zijn voor vrijwel alle vlinders. Door bladeren van eikenbomen te besproeien met deze bacterie eten de rupsen de bacterie samen met de bladeren op. Eenmaal ingenomen, wordt het toxine geproduceerd en sterven de rupsen. Besproeiing van bomen met BT kan gedaan worden met een handgedragen sproeier of met een mechanische sproeier op een voertuig.
Dit bacteriepreparaat is niet alleen giftig voor de eikenprocessierups, maar voor bijna alle vlinders. Daarom gelden volgende beperkingen.
- BT mag niet gebruikt worden in gebieden waar beschermde vlinders voorkomen, in het bijzonder de bruine eikenpage.
- Er mag alleen gesproeid worden op bewolkte dagen (UV licht breekt BT af), waarop het meer dan 15 °C is (dan zijn de rupsen actief), er geen regen op komst is in de 24 uur na sproeien (gevaar voor afspoelen) en het niet harder waait dan windkracht 2.
- Het bacteriepreparaat wordt alleen gebruikt bij larvale stadia 2 en 3, voordat de brandharen aanwezig zijn. Dit betekent dat BT gebruikt kan worden tussen half april en half mei.
- Er mag niet gesproeid worden in de buurt van een oppervlaktewater, zodat waterlopen niet aangetast worden.
Er is momenteel één product toegelaten in België dat gebruik maakt van Bacillus thuringiensis: Foray ES. Dit is de opvolger van Foray-48B, dat in het verleden werd gebruikt. Foray ES maakt gebruikt van de Kurstaki ondersoort van B. thuringiensis, meer specifiek van stam ABTS 351. Deze ondersoort en stam werken specifiek tegen rupsen van vlinders en motten (Lepidoptera). Foray ES mag gebruikt worden wanneer NeemProtect niet gebruikt kan of mag worden. Het gebruik van Xentari (op basis van B. thuringiensis subsp. aizawai) is niet toegelaten.
Hoe werkt de bestrijding met NeemProtect?
NeemProtect is een biocide gemaakt van de Neem boom (Margosa extract). Dit biocide is giftig voor alle insecten, in tegenstelling tot het bacteriepreparaat Bacillus Thuringiensis dat alleen giftig is voor vlinders.
NeemProtect wordt met een handsproeier of met een mechanische sproeier op een voertuig over de bladeren van de eikenbomen gespoten. De rupsen sterven 7 dagen na het eten van de besproeide bladeren.
Omdat het middel alle insecten doodt zijn er strenge richtlijnen voor het gebruik. Deze richtlijnen zijn overgenomen uit de toelating van het product in 2019 in Duitsland.
- NeemProtect mag alleen gebruikt worden op plaatsen waar de openbare gezondheid en veiligheid zwaarder weegt dan de ecologische nadelen, zoals speeltuinen of scholen.
- Dit biocide mag alleen gebruikt worden als het warmer is dan 15 °C, bij beperkte windkracht (maximaal 3) en als er geen regen wordt voorspeld tot 12 uur na het sproeien.
- De combinatie met andere chemische bestrijdingsmiddelen is niet toegestaan.
- Om besmetting van waterlopen te voorkomen moet er een bufferzone ten opzichte van oppervlaktewaters worden gevrijwaard. Bij besproeiing met een handsproeier moet er minstens 20 meter afstand worden gehouden van elk oppervlaktewater. Bij besproeiing met een voertuig bedraagt die afstand 90 meter.
- NeemProtect kan gebruikt worden bij larvale stadia 2 en 3, voordat er brandharen aanwezig zijn. Concreet betekent dit dat er gesproeid kan worden tussen half april en half mei. Daarbij mag een locatie slechts één keer per jaar behandeld worden met NeemProtect.
In Vlaanderen is het gebruik van NeemProtect beperkt tot de woongebieden die aan deze voorwaarden voldoen.
Is het nuttig om een band met een zak lokstof aan de boom te hangen, zoals bij de dennenprocessierups?
Neen, er zijn al proeven in het verleden gedaan met deze rupsenvallen (in België in 2012) waaruit bleek dat de vallen niet werken voor eikenprocessierupsen. De bedenker van de dennenprocessierupsval gaf ook aan dat deze val enkel werkt voor de dennenprocessierups.
De val voor de dennenprocessierups wordt aan de stam gehangen en de dennenprocessierupsen verplaatsen zich via de stam naar onder om te verpoppen waarbij ze in de val terechtkomen. Dit werkt niet bij de eikenprocessierups omdat deze soort vaak niet via de stam naar beneden kruipt. De eikenprocessierupsen komen bovenaan de kroon van de eikenboom uit en kunnen hier hun hele levenscyclus voltooien. Als neveneffect kunnen er zelfs eikenprocessierupsennesten rondom en in het plastic van de dennenprocessierupsval gemaakt worden.
Werkt het om plastic om de bomen te wikkelen?
Het omwikkelen van de stam van de bomen met plastic stopt maar een beperkt aantal eikenprocessierupsen die zich over de stam verplaatsen, omdat de rupsen elkaar kunnen gebruiken als brug. Een deel van de rupsen die al in de boom aanwezig zijn, kruipen simpelweg weer terug naar boven om daar vervolgens hun nest te maken. Een boom inpakken met plastic voorkomt de voorplanting dus niet.
Zijn er huis-tuin-en-keuken middeltjes die werken om de rupsen te bestrijden?
Op internet vind je heel wat middeltjes die zouden werken tegen eikenprocessierupsen. Zo zou het gebruik van look en ui de rupsen uitdrogen en de brandharen onschadelijk maken. Ook zou het overgieten van de rupsen met kokend water de irritatie door de brandharen opheffen. Beide methoden zijn niet of slecht onderzocht en dus niet bewezen effectief. Het is daarom afgeraden deze methoden zelf te proberen. Ook het omwikkelen van boomstammen met plastic om zo de verplaatsing van de rupsen te stoppen blijkt niet effectief te zijn, omdat de rupsen gewoon terug in de bomen kruipen om daar te verpoppen.
Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar het gebruik van glasaaltjes (Nematoden) die op de bladeren worden gespoten en daar de rupsen doden. Deze nieuwe methode lijkt veelbelovend, maar de techniek moet nog verder ontwikkeld worden alvorens ze op grote schaal wordt ingezet.
Het gebruik van feromoonvallen wordt ook wel eens voorgesteld als een bestrijdingsmethode, maar is dat niet. Feromonen kunnen worden gebruikt om de populaties van de eikenprocessierupsen te monitoren. Toch werkt een feromoonval niet om de rupsen te bestrijden want slechts een (klein) deel van de mannetjesvlinders wordt gevangen.
Het aantrekken van natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups door het gebruik van bloembollen en zaadmengsels is een methode die lijkt te werken. Terughoudendheid is wel aangeraden wanneer het gaat om uitheemse bloemen en planten, omdat deze de inheemse begroeiing mogelijk kunnen beconcurreren.
Is het een oplossing om (alle) eikenbomen te kappen?
In eikenbomen komen niet alleen eikenprocessierupsen voor, maar een groot scala aan andere dieren, zoals de beschermde bruine eikenpage. Daarnaast worden eiken gezien als bomen van grote ecologische waarde en als belangrijke bron van hout. De eik is in België zelfs de boomsoort met de grootste diversiteit aan soorten. Het verwijderen van (alle) eikenbomen is dus geen oplossing. Wel kan getracht worden een meer gevarieerd bomenbestand aan te leggen of te hanteren, zodat de effecten van de aantasting door de eikenprocessierups en daarmee de plaagdruk gereduceerd kan worden.
Zijn er biologische bestrijdingsmethoden?
Bacillus thuringiensis en NeemProtect zijn biologische bestrijdingsmiddelen. Beide middelen worden geclassificeerd als biociden.
Daarnaast wordt er momenteel onderzoek gedaan naar bestrijding door het aantrekken van natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.
- Mezen zijn predatoren van de rupsen. Door het plaatsen van mezenkasten op locaties met eikenprocessierupsen is het mogelijk de plaagdruk te verminderen.
- Sluipwespen en sluipvliegen parasiteren op de eikenprocessierupsen en kunnen ook helpen in de strijd tegen de rupsen. Deze insecten kunnen aangetrokken worden door de aanleg van bloemstroken en door verruiging van bermen.
- De Grote Poppenrover (een keversoort) is uitgestorven in Vlaanderen, maar wordt op andere plaatsen in de wereld al gebruikt voor bestrijding van rupsen die voor overlast zorgen. Onderzoek naar en experimenten met herintroductie worden dit jaar uitgevoerd.
- Als laatste wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om nematoden (glasaaltjes) te gebruiken. Deze kunnen op de bladeren van de eikenbomen worden aangebracht met een sproeier, waar ze de rupsen doden.
Al deze methoden worden momenteel onderzocht of op kleine schaal ingezet. De effectiviteit is dus nog onduidelijk.
Verwijder de eikenprocessierupsen niet zelf, want de brandharen kunnen zo in de lucht of in je kleding terechtkomen en voor irritatie zorgen. Schakel daarom altijd een professioneel bedrijf in voor de bestrijding van eikenprocessierupsen.
Je kunt wel de overlast voorkomen door natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups aan te trekken in je tuin. Zo kun je mezen, vleermuizen, sluipwespen en sluipvliegen aantrekken door nestmogelijkheden en een natuurlijke, bloemrijke begroeiing te voorzien.
Hoe lang duurt de overlastperiode?
De brandharen verschijnen op de rupsen vanaf het derde larvale stadium. Dat houdt in dat er overlast kan zijn vanaf half mei. De overlast duurt tot eind juli, het moment waarop de rupsen verpoppen. In de lege nesten kunnen wel brandharen aanwezig blijven, waardoor de hinder meerdere jaren kan aanhouden.
Welke gezondheidsklachten kunnen optreden door contact met de brandharen?
De brandharen van de eikenprocessierups dringen gemakkelijk de oppervlakkige lagen van de huid, de bovenste luchtwegen en de ogen van mensen binnen. Ze kunnen kleine irriterende wondjes veroorzaken. Daarnaast scheiden de haren na het binnendringen ook een lichaamsvreemd eiwit af waaruit een allergische reactie kan volgen.
Als er brandharen in contact komen met de huid en de ogen, of als ze ingeademd worden, kan je volgende klachten ervaren.
- Huidklachten
- Branderige pijn of irritatie
- Jeuk
- Bultjes of blaasjes (kunnen lijken op muggenbulten)
- Rode huid of vlekken
- Infecties (vooral na krabben)
- Neusklachten, keelklachten en luchtwegklachten
- Loopneus
- Irritatie in de keel,
- Hoesten
- Moeilijkheid met slikken
- Kortademigheid
- Oogklachten
- Branderige pijn
- Irritatie
- Roodheid
- Zwellingen
- Ontstekingen
- Overige klachten (eerder zeldzaam)
- Braken
- Duizeligheid
- Koorts
Bij meervoudig contact kan een allergie optreden, waardoor er een snellere en hevigere reactie optreedt.
Wat moet ik doen als ik klachten heb door contact met de brandharen?
- Huidklachten
- niet krabben
- strippen met plakband of tape (om de brandharen te verwijderen)
- goed wassen en afspoelen
- zalf tegen de jeuk (menthol of eucalyptus)
De klachten verdwijnen binnen een paar dagen tot weken. Bij ernstige of aanhoudende klachten is het verstandig om contact op te nemen met een huisarts.
- Luchtwegklachten
De klachten lijken op die van een neusverkoudheid en zullen binnen een paar dagen spontaan verdwijnen. Bij ernstige of aanhoudende klachten is het verstandig om contact op te nemen met een huisarts. - Oogklachten
- spoelen met lauw water
- niet in de ogen wrijven
Neem contact op met je huisarts als de klachten blijven aanhouden. In zeldzame gevallen kan het gebeuren dat de brandharen binnendringen in de diepere slijmvlies lagen van het oog. Dit kan een knobbelvormige ontsteking geven. Zolang de brandhaar blijft zitten, zullen de klachten blijven bestaan. Wanneer deze brandhaar niet operatief verwijderd wordt, kan in uitzonderlijke gevallen blindheid ontstaan.
- Overige klachten:
Neem bij klachten als braken, koorts, duizeligheid of ernstige allergische reacties contact op met je huisarts.
Wat moet ik doen als er brandharen in mijn kleding zijn terechtgekomen?
De brandharen kunnen in kleding terechtkomen en daar voor langere tijd aanwezig blijven. Bij lichamelijk contact, zoals een omhelzing, kunnen de haren ook doorgegeven worden aan anderen.
Was je kleding op 60 graden om de brandharen te verwijderen. Kleding die maximaal op 30 of 40 graden gewassen mag worden, was je twee maal.
Hang je was enkel buiten te drogen als er geen eikenprocessierupsen in de omgeving voorkomen.
Wat voor beschermende kleding kan ik dragen?
We raden af om zelf eikenprocessierupsen te verwijderen. Professionele bestrijders dragen een overdrukmasker, wegwerp onderhandschoenen, dikke overhandschoenen, laarzen en een stofdichte wegwerpoverall. De overalls moeten elke pauze vervangen worden en de rest van de wegwerpkleding moet worden afgevoerd als irriterend afval.
Kunnen huisdieren klachten krijgen van de brandharen?
Ook dieren kunnen last hebben van de brandharen, voornamelijk wanneer zij de nesten in hun bek nemen of aan de nesten snuffelen. Bij grazend vee kan het voorkomen dat de haren via het gras in de bek of het oog van het dier terecht komen. Dit alles kan leiden tot irritaties aan de ogen, tong en slijmvliezen in de bek. Wanneer er letsel van de bek zichtbaar is, neem dan contact op met een dierenarts.
Dieren hebben er geen last van als de brandharen in de vacht blijven zitten. De brandharen kunnen wel mensen irriteren bij contact met het huisdier, bijvoorbeeld door het aaien. Je kunt de brandharen van de vacht spoelen met water.
Ga je wandelen met je hond, hou het dier in de buurt van eikenbomen dan aan de lijn.
Wat doet de provincie met betrekking tot bestrijding en informatievoorziening?
Het Provinciaal Natuurcentrum informeert inwoners en gemeentes met deze faq. We ondersteunen de gemeentes met informatiemomenten en infomailings.
Gemeentes die bestrijdingsmiddelen aankopen, kunnen ook rekenen op een financiële tussenkomst.
Heb je nog vragen over de acties die de provincie onderneemt, of heb je suggesties voor extra vragen in deze vragenlijst? Contacteer ons dan via het mailadres: eikenprocessierups@limburg.be
Wat is de interactieve eikenprocessierupsenkaart?
De interactieve eikenprocessierups kaart geeft een overzicht van alle belangrijke factoren die met de eikenprocessierups te maken hebben. Voorlopig wordt de kaart gebruikt door de Limburgse gemeentes om na te gaan in welke zones met welke producten behandeld mag worden.
In 2021 volgt een update, zodat de kaart ook gebruikt kan worden om hinder in kaart te brengen.
Kunnen er voorspellingen gemaakt worden voor overlast het komende jaar?
De hinder verschilt van jaar tot jaar en is onder andere afhankelijk van het weer en de effectiviteit van de bestrijding. Het aantal nesten dat in het voorgaande jaar is gemaakt en het aantal mannetjes dat is uitgevlogen zijn belangrijke indicatoren voor de plaagdruk van het komende jaar. Het aantal uitgevlogen mannetjes wordt geschat door middel van vangst met feromoonvallen.
Hoewel de overlast jaarlijks varieert is er wel een algemene trend zichtbaar van stijgende overlast, ondanks de bestrijding.
Met wie moet ik contact opnemen bij overlast?
Ontdek je een nest op publiek terrein? Laat het weten aan de gemeentelijke diensten. Zij volgen de bestrijding in de gemeente op.
Contacteer een professioneel bedrijf als je een nest in je eigen tuin hebt gevonden.
Moet ik de nesten van processierups afvoeren en hoe moet dit gebeuren?
Een professionele bestrijder voert de nesten af, dus neem zeker contact op met een van deze bedrijven. De nesten van de eikenprocessierups bevatten ook brandharen en omdat deze schadelijk zijn en tot 7 jaar irriterend kunnen zijn, worden de nesten behandeld en afgevoerd als gevaarlijk afval.
Wat moet ik doen als er linten en/of informatieborden in een gebied aanwezig zijn?
Op plaatsen waar eikenprocessierupsen aanwezig zijn of waar bestrijding plaatsvindt worden linten en borden geplaatst. Lees aandachtig de aanwezige informatie en volg de richtlijnen. Voor meer informatie, raadpleeg de bronnen die vermeld zijn op de borden of linten.
Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de bestrijding?
Op openbaar terrein is de overheid verantwoordelijk voor de kosten voor de bestrijding. Op eigen terrein is de eigenaar van het terrein verantwoordelijk voor de kosten.
Bestaat er een keurmerk voor bestrijdingsbedrijven in België?
Er bestaat (nog) geen keurmerk voor bestrijdingsbedrijven.
Kan ik mijn gras maaien onder eikenbomen?
Door het gras te maaien onder bomen met eikenprocessierupsen kunnen de haren verder verspreid worden (zeker bij droge omstandigheden). Wacht daarom op natte omstandigheden als je toch wil maaien. Vermijd zeker het maaien met een bosmaaier, want hiermee kun je de laaggeplaatste nesten vernielen.
Kan ik hooi of gras onder eikenbomen gebruiken om als veevoer of voor huisdieren?
Als het hooi of gras zich binnen de 10 meter van de aangetaste bomen bevindt, kunnen er nog brandharen in liggen. Ga hier dus voorzichtig mee om. Als grens wordt vaak een lengte van 20 meter aangehouden (opgelet bij bepaalde bestrijdingsmethoden zoals branden kunnen de haren nog verder vliegen).
Wat kan ik best doen als er eikenprocessierupsen op een festivalterrein voorkomen?
Ten eerste moet je controleren of er eikenbomen met eikenprocessierupsennesten voorkomen op het festivalterrein. Als dat het geval is, zet je deze gebieden af (minstens 20 meter) omdat de brandharen van de eikenprocessierupsen nesten ook verder kunnen waaien door de wind.
Komen er nesten voor op het terrein, deel dat dan tijdig mee aan de bezoekers en geef duidelijk aan waar de nesten zich bevinden.
Houden horren of autofilters brandharen tegen?
Nee, zowel horren als autofilters houden de brandharen niet tegen en de brandharen zijn met het blote oog niet zichtbaar. In de buurt van aangetaste bomen is het dus niet aangeraden om de ventilator van je auto te gebruiken. Je kunt de haren alleen tegenhouden door iets voor de hor te hangen waar de luchtstroom niet door kan.
Waarom ondervinden we nu meer last van de eikenprocessierups dan vroeger?
Omdat er veel eiken zijn aangeplant (die eipakketten konden bevatten) langs wegen waardoor de eikenprocessierupsen zich ook sneller hebben kunnen verspreiden. Ons landschap is ook sterk gefragmenteerd en natuurlijk bermbeheer wordt vaak niet toegepast wat leidt tot een afname en het verdwijnen van de natuurlijke vijanden op deze plekken. Mogelijk heeft de klimaatverandering ook een invloed op de verspreiding en het voorkomen van de soort.