Plaatsen
- Vlaanderen
De ortolaan behoort tot de gorsachtigen. Hij overwintert ten zuiden van de Sahara. De laatste drie decennia nam hij in geheel West-Europa aanzienlijk in aantal af en verdween uit tal van gebieden, waardoor er een aanzienlijke areaalinkrimping kwam. De Ortolaan is in Vlaanderen een kensoort van het kleinschalig houtwalrijk akkerbouwgebied op zandgronden waarop vooral wintergranen en aardappelen worden verbouwd. Dit typisch landschap met grote natuur- en kultuurhistorische waarde wordt thans volledig verdrongen door grootschalige landbouw met monotoon grondgebruik. Veel deelpopulaties, met vaak eigen zangdialect, zijn totaal verdwenen en de sterk gereduceerde overblijvende populatie is volledig afhankelijk van het integraal behoud van de resterende biotopen binnen het huidige areaal. In Vlaanderen is de relictpopulatie teruggedrongen in enkele biotopen op het Kempens Plateau in de provincie Limburg. De evolutie van het Belgisch bestand tot en met 1985 werd gepubliceerd in de Wielewaal (Maes, p. et al. Wielewaal 51, 1985: 369-385). Een detailstudie van deze relictpopulatie in de periode 1985-1988 verscheen in Oriolus (Maes, P. Oriolus 55, 1989: 66-72). Omwille van de uizonderlijke betekenis van het Kempens Plateaeu voor de Ortolaan werd een gebied van ca. 10.000 ha als één van de 23 speciale vogelbeschermingszones in Vlaanderen opgenomen volgens EEG-richtlijn 79409. In 1985 werd een "Fonds voor de instandhouding van de Ortolaan" opgericht met als zetel Lisec. Een Commissie en Werkgroep Ortolaan werden samengesteld. Deze laatste is een deelwerkgroep van de provinciale vogelwerkgroep. Kontakten met de landbouwers uit de relictbiotopen werden gelegd en waren lonend. De financiële middelen kwamen van vele privéschenkers, het Wereld Natuurfonds, de Rotary Noord-Limburg en de provincie Limburg. De aankoop van 10 ha van een restbiotop werd in 1991 gerealiseerd door de Vlaamse Gemeenschap. Andere aankopen hierrond staan op het punt gerealiseerd te worden. Ondanks alle gedane inspanningen zal de Ortolaan het jaar 2000 in Vlaanderen niet meer halen.